لوازم مورد نیاز و عوارض ارتودنسی
ارتودنسی (ارتودنسی دیمون،متحرک،ثابت) یکی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن و ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها در جهت اصلاح طرح لبخند به کار برده می شود .از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمانهای ثابت یا متحرک ، ارتودنسی با براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی) (کامپوزیتی)، یا توسط ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندانها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و غیره انجام شود . ارتودنسی ثابت می تواند توسط روش های Straight ، Edgewise ، Roth یا دیمون و غیره انجام شود . در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند مینی اسکرو Mini Screw در درمان ناهنجاریها کمک گرفت .
انواع لوازم مورد استفاده در روش های درمانی ارتودنسی:
پزشک متخصص درمان ناهنجاری های دندانی- فکی یا همان متخصص ارتودنسی، برای انجام اقدامات درمانی خود نیازمند نصب و اسقرار وسایلی در دهان بیمار خود است، این وسایل اضافه شده به محیط دهان، باعث افزایش شانس گیر کردن هر چه بیشتر مواد غذایی بین دندانها و سخت تر شدن عمل نظافت دهان و دندان می‌شوند. برای آگاه شدن بهتر از مراقبت های ارتودنسی شناخت اولیه از این وسایل ضروری است. این وسایل عبارتند از:
براکت(Bracket):
که در واقع عامل ارتباطی بین سیم ارتودنسی و سیستم دندانی بیمار هستند. این وسایل از جنس فلز و یا مواد سرامیکی همرنگ دندان بوده و بر روی تک تک دندان هایی که ارتودنتیست می خواهد آنها را حرکت دهد، توسط ماده چسبنده ظریفی نصب می شوند.
انواع براکت هایی که در ارتودنسی استفاده می شوند:
- براکت های فلزی قدیمی : رایج ترین براکت های ارتودنسی از جنس فولاد ضدزنگ هستند که به آنها برای استحکام بیشتر یون هایی همچون نیکل، کرم و کبالت اضافه می شود. خارج کردن و جدا شدن یون های فلزات سنگین داخل بزاق و بلع آنها، از عیب های این دستگاه است. در برخی از بیماران، به خصوص در خانم ها، واکنش های آلرژیک نسبت به فلزات وجود دارد که روی پوست به صورت «درماتیت» ظاهر می شود. نشانه های درماتیت عبارتند از: قرمز شدن، سوزش، خارش و حساسیت بالای پوستی. برای بیماران حساس از براکت های جایگزین مانند براکت های تیتانیوم خالص استفاده می شود. قیمت براکت تیتانیوم خالص بیشتر است. اما یکی از مشکلات آنها، شکل ظاهری شان است.
- براکت های روشن و شفاف : به جای براکت ها و پلاک های فلزی ارتودنسی که به شدت جلب توجه می کنند، می توان از انواع شفاف ساخته شده از مواد سرامیکی یا پلاستیکی یا ترکیبی از هر دوی آنها استفاده کرد. این پلاک های ارتودنسی به سختی دیده می شوند و فقط سیم نازکی که از آنها رد شده قابل مشاهده است. به هر حال این پلاک ها در مقایسه با براکت های فلزی ارتودنسی به احتمال بیشتر دچار شکستگی می شوند.
- تراز کننده های شفاف : البته یک نوع دیگر از این براکت های ارتودنسی وجود دارد که به جای قرار گرفتن در قسمت بیرونی دندان، در قسمت داخل یعنی طرف زبان قرار می گیرد. این دستگاه ها نیز آلیاژهای مختلف و انواع مختلف فلزی و شفاف دارند. البته کار با دستگاه های ارتودنسی که در قسمت زبان قرار می گیرد، مانور دندان پزشک را کمتر می کند و هنگام صحبت برای بیمار مشکل آفرین می شود. بنابراین فقط در موارد خاصی که زیبایی اهمیت خیلی زیادی برای بیمار دارد، استفاده از این دستگاه های ارتودنسی توصیه می شود. این نوع براکت ها از سایر براکت ها گران تر هستند.
- براکت های زبانی : این براکت های فلزی ارتودنسی به پشت دندان شما (بخش داخل زبان) بسته می شوند و به همین خاطر امکان مشاهده آنها برای دیگران وجود ندارد. در حالت عادی از سمت خارجی دهان (طرف مثبت) برای جایگذاری براکت های ارتودنسی استفاده می شود. در صورتی که بخواهیم از سمت داخلی (طرف منفی) دهان برای این کار استفاده کنیم، جایگذاری براکت ها دشوارتر خواهد بود و به همین خاطر هزینه استفاده از این روش بیشتر از روش های ارتودنسی قدیمی و معمول است.
بند (Band):
حلقه های فلزی که در اکثر مواقع دور دندان آسیای بزرگ قرار می گیرد و متخصص ارتودنسی سیم را در داخل کانال ویژه ای که روی این حلقه نصب است قرار می دهد. این حلقه فلزی توسط یک ماده خاص به دندان چسبیده و محکم می شود. روی این حلقه در سطح به طرف زبان و همچنین گونه قطعاتی موجود می باشد که متخصص ارتودنسی در شرایط خاص درماناز آنها استفاده می نماید. متاسفانه در چند روز نخستین نصب این وسیله ارتودنسی روی دندانها، بیماران احساس ناخوشایندی داشته و از آزردگی زبان و یا گونه خود به علت تماس این قطعات با آنها شکابت دارند که البته این عارضه بسیار کوتاه مدت بوده و بیمار به تدریج به این وسایل ارتودنسی عادت می کند.
سیم (wire):
متخصص ارتودنسی با انتخاب این سیم ها و قراردادن خم هایی روی آنها، می تواند نیروی مورد نیاز جهت حرکت دادن دندانها را تعیین و به دندان وارد کند. جنس سیم ها و شکل آنها متفاوت بوده و این متخصص ارتودنسی است که با انتخاب هر سیم و قرار دادن آن در داخل شیار براکت ها، دندان را جابجا می نماید.
رینگ : قطعات پلاستیکی برای اتصال سیم های ارتودنسی به براکت ها هستند. این قطعات دایره ای شکل به رنگ های مختلف بوده و بیماران می توانند به حسب سلیقه خود از این قطعات استفاده نمایند.
عوارض استفاده از روش درمانی ارتودنسی :
در صورتی که دندان های شما پس از استفاده این روش درمانی ارتودنسی مناسب به نظر نرسند، می توانند دچار آسیب شوند. لوازم ارتودنسی به خودی خود نمی توانند باعث ایجاد آسیب شوند، اما تمیز کردن ضعیف آنها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی ها می تواند آسیب جدی به دندان ها وارد کند. براکت ها، سیم ها، و قیدها می توانند محل گیر افتادن مواد غذایی باشند و به این ترتیب باعث شوند پلاک های بیشتری در مقایسه با حالت عادی بر روی دندان ها ایجاد شود. به همین خاطر لازم است دندان ها و لوازم ارتودنسی به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند.
