نکات مهم در ارتودنسی بزرگسالان
در سالهای اخیر درخواست درمان ارتودنسی در بزرگسالان افزایش زیادی داشته است. علت افزایش تمایل بزرگسالان به ارتودنسی کردن دندانها عبارتند از :
- افزایش آگاهی نسبت به دندانپزشکی پیشگیرانه و افزایش دوام و طول عمر دندانهای طبیعی
- کاهش نگرانی بابت نازیبایی سیم و براکت ارتودنسی به خاطر تولید و عرضه انواع براکتهای سرامیکی و نوع زبانی که بسیار کمتر از براکتهای فلزی مشهود هستند
- ارتودنسی دندانها یا گذاشتن براکت و سیم در دهان از نظر اجتماعی امروزه قابل قبول تر بوده و نشانه اهمیت دادن به سلامتی و زیبایی دهان است.
- دندانپزشکان مرتبا مراقبت و درمان پریودنتال و ترمیمی را توصیه می کنند و در بسیاری از موارد درمان ارتودنسی همراه با درمانهای دیگر دندانپزشکی لازم است.
مشکلات ارتودنسی بزرگسالان
درمان ارتودنسی معمولا در کودکان و در مراحل بلوغ یا زودتر از آن و در شرایطی که فک و دندانهای دائمی در حال رشد هستند شروع می شود چون در این زمان حرکت دندانها بیشتر بوده و طول درمان کوتاهتر می شود. بنابراین والدین باید بدانند بهترین سن براید درمان ارتودنسی در سنین دبستان است.
ارتودنسی در بزرگسالی نیز قابل انجام است اما ممکن است به چند دلیل درمان طولانی تر یا پیچیده تر شود:
- توقف رشد در بزرگسالی: مشکلات اسکلتی مهم را در بزرگسالی به دلیل پایان یافتن دوران رشد، باید با جراحی فک اصلاح کرد.
- کاهش خون رسانی به بافتهای دهان و کاهش پشتیبانی لثه: به خاطر پشتیبانی کمتر و اتصال کمتر لثه و رباطهای پریودنتال، تنها فشار ملایمی میتوان به دندانها وارد کرد و حرکت دندان در مقایسه با ارتودنسی در کودکان، باید کند تر انجام شود.
- وجود دندانهای به شدت ترمیم شده یا از دست رفته: افتادن دندان می تواند به حرکت فیزیولوژی دندانها و یا کج شدن آنها و بیرون زدن دندان متناظر در فک مقابل منجر شود که هر کدام از اینها موجب بهم ریختگی دندانها و پیچیدگی درمان ارتودنسی می شود.
مقایسه ارتودنسی در کودکی و بزرگسالی
نکات مهمی که برای براکت ارتودنسی افراد بزرگسال باید در نظر گرفته شود
- باید مشکلات پزشکی بیمار در نظر گرفته شود. مصرف استروئید یا بیس فسفونات بر بازسازی و تبدیل سلولهای استخوان تاثیر گذاشته در نتیجه حرکت دندان را کند می کند.
- اولویت معمولا درمانهای ترمیمی و مشکلات لثه است.
- وضعیت لثه با استفاده از رادیوگرافهای پری اپیکال داخل دهان بررسی می شود تا ارتفاع استخوان مشخص شود و در حین درمان وضعیت لثه دائما ارزیابی می شود.
- ملاحظات بیومکانیکی باید صورت بگیرد چرا که در برخی شرایط کاهش ارتفاع استخوان و جا به جایی مرکز مقاومت به علت تجمع پلاک و رسوب و یا تحلیل استخوان باعث دشوار شدن حرکت دندان می شود.
- مشکلات مفصل گیجگاهی فکی و مسیر بسته شدن ارزیابی می شود و از جمله فاکتورهای مهم جای خالی دندان و جفت نبودن سطح جونده دندانهاست چرا که عملکرد بایت بسیار مهم است.
- مشکلات اسکلتی و مال اکلوژن شدید مانند دیپ بایت تنها با روش جراحی قابل درمان هستند.
- انکوریج (لنگر برای ابزارهای دهانی ارتودنسی مانند براکت) بسته به موقعیت دندانها متفاوت است.
- با افزایش سن وضعیت استخوانها تغییر می کند به طوری که استخوان غشایی (کورتیکال) بیشتر و اسفنجی (کنسلوس) کمتر شده و حرکت دندان کاهش می یابد.
- چون پهنای بافتهای پشتیبانی کننده دندان یا رباط پریودنتال کاهش یافته است و فواصل بین محل های اتصال طولانی تر شده است (چون هیچ حرکتی فیزیولوژی دیگر وجود ندارد)، نیروی کمی می توان به دندانها اعمال کرد.
- به ندرت هدگیر همراه با براکت ارتودنسی در بزرگسالان استفاده می شود اما در صورتی که بیمار همکاری کند، برای ایجاد یا تقویت لنگر مفید است.
- ابزارهای ارتودنسی رنگی و نوع زبانی معمولا بیشتر مورد درخواست بزرگسالان قرار دارد.
- طولانی تر شدن زمان درمان و معمولا استفاده مادام العمر از نگهدارنده ارتودنسی برای اصلاح بایت و حفظ موقعیت جدید (پس از درمان) آن لازم است.
در چه مواردی ارتودنسی همراه با درمانهای دندانپزشکی لازم است؟
ارتودنسی جنبی یا کمکی (ADJUNCTIVE ORTHODONTICS) به برنامه درمانی جامع دندانپزشکی گفته می شود که در آن ارتودنسی، در کنار درمانهای دیگر دهان و دندان انجام می شوند. بزرگسالانی که دندان بندی سالمی ندارند و نیازمند درمانهای پروتزی، ترمیمی و لثه هستند، ممکن است به دلایل زیر به درمان ارتودنسی یا براکت نیز نیاز داشته باشند:
- بستن فواصل بین دندانها
- صاف کردن دندانهای پشتیبانی کننده پروتز (معمولا در بریج دندان) که کج شده اند.
- اصلاح بیرون زدگی بیش از حد دندان
- بیرون کشیدن دندان شکسته
اصول ارتودنسی جنبی
درمان جنبی ارتودنسی معمولا برای تسهیل ترمیم مناسب دندان پوسیده، بهبود سلامت لثه توسط تسهیل در پاک کردن جرمها از نواحی دور از دسترس و یا نسبت مطلوب ریشه و تاج برای سوار کردن پروتز انجام می شود.
دندان بندی نامناسب می تواند سلامت لثه یا دهان را به خطر بیندازد چون بافتهای پشتیبانی کننده دندان را تضعیف می کند. در صورتی که دندان، پشتیبانی خوبی نداشته باشد، راحت تر حرکت کرده و به موقعیتهای نامطلوب جا به جا می شود.
دلایل حرکت و جا به جایی خود به خود دندان عبارتند از:
- کاهش استخوان تکیه گاه دندان که در مقابل نیروی بایت (جویدن) و بافت نرم نمی تواند مقاومت کند.
- التهاب لثه باعث بیرون زدن دندانها از جای خود می شود که منجر به مشکلات بایت و در نهایت جا به جایی دندان می شود.
- سطح تماس نامناسب که باعث انحراف دندان میشود مثلا انحراف دندانهای جلو با شیب به جلو (پروکلینیشن) به علت جا به جایی فک پایین به سمت جلو
- عدم پشتیبانی در عقب دهان که باعث وارد آمدن فشار زیاد به دندانهای جلو و جلو زدگی آنها (با شیب به جلو) می شود.